Yapay Zeka Önleyebilirdi: Mantra (Om) Çöküşü, Kripto Piyasası Ve İhmalin Bedeli

13 Nisan 2025’te, Layer-1 RWA (gerçek dünya varlığı) blokzinciri olan Mantra’nın yerel token’ı OM, sadece birkaç saat içinde 6 milyar doları aşan piyasa değerinden 500 milyon doların altına düştü. Yaklaşık %90'lık bu çöküş, kripto piyasasında yankı uyandırdı. Ancak bu bir saldırı değildi—daha çok, zayıf risk yönetimi, likidite eksikliği ve ihmalin bir sonucu olarak görülüyor.

Çöküş Önlenebilir Miydi? Evet, Yapay Zeka ile​

Mantra ekibi çöküşü "zorunlu likidasyonlara" bağladı ancak veriler, durumun çok daha karmaşık olduğunu gösteriyor. Aşırı kaldıraçlı pozisyonlar, zayıf piyasa likiditesi ve otomatik risk kontrol sistemlerindeki boşluklar zincirleme bir yıkıma yol açtı. Bu noktada, yapay zeka teknolojisinin potansiyeli bir kez daha gündeme geldi.

AI Tabanlı Likidite Stres Testleri ile Uyarı Verilebilirdi​

Geleneksel finansal stres testleri, kripto gibi aşırı volatil piyasalarda yeterli değil. Yapay zeka destekli modeller ise anlık verilerle çalışır; piyasa duyarlılığı, zincir üstü aktiviteler ve likidite derinliği gibi parametreleri analiz eder.
Yeni geliştirilen kurtosis temelli modeller, aşırı oynaklık içeren “fat-tail” (uç nokta) olayları önceden tespit edebilir. Örneğin:

• Bu modellerle oluşturulan portföyler %491 kazanç sağlarken, klasik “al ve tut” stratejileri %426’da kalmıştır.
• Bu, yapay zekanın sadece geçmişe değil gelecekteki risklere de karşı daha hazırlıklı olduğunu gösteriyor.

Mantra'nın hafta sonu düşük likidite koşullarına ve belirli cüzdanlarda yoğunlaşan tokenlara olan yüksek maruziyeti, bu modellerle çok önceden kırmızı bayrak olarak görülebilirdi.

Zincir Üstü Hareketler Anlık Takip Edilebilirdi​

Blokzincirin en büyük avantajı şeffaflık, ama milyonlarca işlemi manuel olarak izlemek imkânsız. Bu noktada devreye AI destekli otonom ajanlar giriyor.
Mantra çöküşünden günler önce, Laser Digital ile bağlantılı bir cüzdanın 6.5 milyon OM token’ı OKX borsasına taşıdığı tespit edildi. Bu hareketler, AI ile anlık analiz edilebilir, hem borsalara hem kullanıcılara erken uyarı sağlanabilirdi.

Bu sistemler sadece transferi değil, cüzdan davranışlarını ve işlem örüntülerini takip eder; olağan dışı aktiviteleri filtreleyip doğru sinyaller üretir.

Emir Defteri (Order Book) Analiziyle Çöküş Tahmin Edilebilirdi​

Bir piyasadaki en büyük kırılganlık genellikle emir defterlerinde gizlidir. Derin öğrenme teknikleri, özellikle CNN ve LSTM gibi modeller, emir defteri verilerine dayanarak fiyat hareketlerini yüksek doğrulukla tahmin edebiliyor.
Araştırmalara göre, bu modeller %76’ya varan doğruluk oranlarıyla BTC gibi büyük varlıkların fiyat yönünü tahmin edebiliyor.

Mantra’nın zayıf emir derinliği, büyük satış emirleriyle birlikte zincirleme satışlara neden oldu. Eğer AI sistemleri bu emir defteri verilerini analiz etseydi, önceden risk bayrağı çekebilirdi.

Yapay Zeka Destekli Bir Kripto Ekosistemi Mümkün​

Blockchain’in sunduğu merkeziyetsizlik vizyonu, ancak güvenli ve şeffaf bir altyapıyla anlam kazanır. Yapay zeka burada anahtar rol üstlenebilir:

• Gerçek zamanlı stres testleri
• On-chain analizler
• Borsa emir defteri takibi
• Şüpheli işlem tespiti

Tüm bunlar merkeziyetsizliği bozmadan uygulanabilir. Özellikle düzenleyiciler için AI, sistemik riskleri analiz etmede etkili bir araç olabilir.
Örneğin Avrupa’nın MiCA düzenlemeleri, hâlâ tüm karmaşıklığı kapsamıyor. Yapay zeka destekli analizler, bu yasal düzenlemelere destek olabilir.

Öngörüden Önlemeye: Sonraki Krizden Önce Harekete Geçilmeli​

Mantra çöküşü, aslında öngörülebilirdi. Gerekli araçlar halihazırda mevcut; eksik olan ise bu teknolojilerin uygulanması yönündeki irade.
Şirketler artık yapay zeka ve risk yönetimini sadece “yan hizmet” olarak değil, kurumsal stratejinin ana parçası haline getirmeli. Bu sadece yatırımcıları değil, kripto ekosisteminin bütünlüğünü korur.

Kripto sektörü, bir sonraki Terra ya da Mantra çöküşünü yaşamadan önce, yapay zekayı risk yönetiminin merkezine koymak zorunda. Aksi takdirde, her kriz daha sert düzenlemeleri ve halk nezdinde daha fazla güven kaybını beraberinde getirecek.